مجله علمی پژوهشی بوم شناسی کاربردی

  شهرنشینی یکی از مهمترین تغییرات جهانی بوده و رشد سریع شهرهای دنیا فشارهای سنگینی را بر سرزمین و منابع آن وارد کرده است. با درنظرگرفتن ویژگی ها و کارکردهای متعدد اکولوژیک اکوسیستم‌های هیرکانیولزوم حفظ و صیانت از آن، تحقیق حاضر با هدف بررسی روند توسعه شهری در محدوده آبخیز کرگان‌رود و آثار ناشی از ادامه این روند بر مطلوبیت نهایی پهنه‌های با ارزش حفاظتی انجام گرفت. بدین‌منظور ابتدا سطح مناطق توسعه نیافته آبخیز به دو اکوسیستم جنگل و مرتع تقسیم شد. سپس برای هرکدام از تیپ‌های پوششی، پارامترهای مورد نیاز مدل CAPS (معیارهای بوم‌شناختی و توانایی مدیریت سرزمین) محاسبه و با رویه ترکیب خطی وزن‌دار با یکدیگر ترکیب شدند. به‌طور کلی با اجرای CAPS ، تعداد 14 زون از مساحت 64541 هکتاری حوزه (معادل 19 درصد سطح حوزه) به عنوان پهنه‌های قابل حفاظت شناسایی شد که از این میان سهم عرصه های جنگلی 13 درصد و سهم مراتع6درصد است. شبیه‌سازی توسعه شهر نیز با تدوین سه سناریوی رشد تاریخی، مدیریت‌شده و بوم‌شناختی به کمک سلول‌های خودکار SLEUTH ، برای دوره 2050-2007 صورت گرفت. تلفیق نتایج شبیه‌سازی و ارزیابی سرزمین نیز با رویکرد اتصال آزاد انجام شد. نتایج حاصل، بیانگر روند عمومی کاهش در مطلوبیت نهایی لکه‌های حفاظتی تحت تأثیر نوع و میزان توسعه شهر است. مطابق نتایج دسته‌بندی میانگین‌ها، تغییر مطلوبیت ناشی از رشد شهر در سناریوی تاریخی در گروه اول، و سناریوهای مدیریت‌شده و بوم‌شناختی در گروه دوم توسعه قرار می‌گیرد، بدین‌معنی که با تغییر رویه و اصلاح روند جاری توسعه، می‌توان تا حدود قابل ملاحظه ای به حفظ مطلوبیت حفاظتی اندوخته‌های طبیعی منطقه کمک نمود.