Iranian Journal of Applied Ecology
بوم شناسي كاربردي
Iranian Journal of Applied Ecology
Agriculture
http://ijae.iut.ac.ir
1
admin
2476-3128
2476-3217
doi
fa
jalali
1392
9
1
gregorian
2013
12
1
2
4
online
1
fulltext
fa
ارزیابی تنوع زیستی سبزیجات در بومنظامهای زراعی ایران
Agrobiodiversity of Vegetable Crops in Agroecosystems in Iran
عمومى
General
كاربردي
Applicable
حفظ و افزایش تنوع زیستی یکی از مؤلفههای اصلی رسیدن به پایداری در کشاورزی میباشد. در این تحقیق برای ارزیابی تنوع زیستی سبزیجات مورد کشت و کار در استانهای مختلف و در سطح ایران از شاخصهای تنوع زیستی استفاده گردید. شاخصهای ارزیابی تنوع زیستی مورد استفاده در این مطالعه شامل غنای گونهای، شانون- وینر، سیمپسون و یکنواختی بود. برای مقایسه تنوع آلفا و بتا در مناطق مختلف ایران، کل کشور به 5 منطقه آب و هوایی و جغرافیایی (سرد و کوهستانی غربی، گرم و خشک فلات مرکزی و شرقی، گرم و مرطوب جنوبی و معتدل و مرطوب شمالی) تقسیم، و تنوع آلفا و بتا با استفاده از رابطه غنای گونهای- مساحت محاسبه و در مناطق مختلف مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در سطح ایران 31 گونه سبزی مورد کشت و کار قرار میگیرند که بیشترین سطح زیر کشت بعد از سیبزمینی، پیاز و گوجهفرنگی، مربوط به بادمجان با 07/6% از کل سطح زیر کشت سبزیجات کشور بود. کل سطح زیر کشت سبزیجات در ایران برابر 495412 هکتار بود که استان فارس با 83/8%، رتبه اول را داشت و تولیدکننده عمده 9 گونه سبزی بود. بیشترین غنای گونهای سبزیجات در بین استانهای مختلف کشور مربوط به استانهای اصفهان و مازندران (29 گونه) و کمترین غنای گونهای در استان چهارمحال بختیاری (5 گونه) دیده شد. شاخص تنوع شانون سبزیجات در ایران نسبت به کل گونههای سبزی (H)، 628/0 و شاخص تنوع شانون سبزیجات غیر اصلی نسبت به کل گونههای سبزی غیر اصلی (H')، 82/2 بهدست آمد، لذا سطح زیر کشت این گروه از سبزیجات در ایران از توزیع مناسبی برخوردار است. مقدار این شاخص نسبت به کل گونههای زراعی (H'')، 210/0 بود که میتوان نتیجه گرفت که تنوع سبزیجات در بومنظامهای زراعی کشور پایین است. در بین استانهای کشور، استان یزد بالاترین شاخص تنوع شانون نسبت به کل گونههای سبزی (70/2) و استان هرمزگان بالاترین شاخص تنوع شانون نسبت به کل گونههای زراعی (01/1) را دارا بود. در نواحی معتدل و مرطوب شمالی بهدلیل اقلیم یکنواختتر، بهترتیب بیشترین تنوع آلفا (459/0) و کمترین تنوع بتا (375/0) دیده شد. در نواحی گرم و مرطوب جنوبی بهسبب افزایش غیر یکنواختی اقلیمی روند معکوسی دیده شد، بهطوریکه این نواحی کمترین تنوع آلفا (0) و بیشترین تنوع بتا (41/1) را داشتند.
Preservation and increase of biodiversity is one of the main components to achieve sustainability in agricultural systems. In this study, biodiversity evaluation indexes were used to evaluate and compare agrobiodiversity of vegetable crop systems among all provinces of Iran. In this study the biodiversity evaluation indexes included Shannon-Wiener, Simpson and Evenness. In order to compare the alpha and beta biodiversity in different regions of Iran, the country was divided to 5 different weather and geographic regions, then alpha and beta biodiversity were calculated by species – area relationship according to these areas. The results showed nearly 31 vegetable species are cultivated in Iran that the highest planted area after that tomato, potato and onion was related to aubergine with 6.07% of the total vegetable lands of Iran. The whole of vegetable lands area was 495412 ha that the Fars province with 8.83% of the total vegetable lands of the country, was the first and it was the major producer of 9 species of vegetables. The highest vegetable species richness was related to Esfahan and Mazandaran (29 species) and the lowest was for Chaharmahal bakhtiari (5 species). The Shannon index for these species in total vegetable lands (H) was 0.628 besides this index in highest level has been discovered in Yazd (2.70) and the Shannon index for these species of the total arable lands of the country ( ) was 0.210 besides this index in highest level had been discovered in Hormozgan (1.01). The highest (0.459) and lowest (0) of alpha biodiversity was calculated in north and south regions, respectively. In the other hand, the highest (1.41) and lowest (0.375) beta biodiversity was related to south and north regions, respectively.
تنوع زیستی سبزیجات ایران، شاخص شانون، شاخص سیمپسون، تنوع آلفا، تنوع بتا
Vegetable crops, Shannon index, Simpson index, Alpha biodiversity, Beta biodiversity.
1
12
http://ijae.iut.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-1-24&slc_lang=fa&sid=1
A.
Koocheki
علیرضا
کوچکی
10031947532846002104
10031947532846002104
No
Ferdowsi Univ. of Mashhad
دانشگاه فردوسی مشهد
M.
Nassiri Mahallati
مهدی
نصیری محلاتی
10031947532846002105
10031947532846002105
No
Ferdowsi Univ. of Mashhad
دانشگاه فردوسی مشهد
F.
Hassanzadeh Aval
فاطمه
حسن زاده اول
fa_ha140@stu.um.ac.ir
10031947532846002106
10031947532846002106
Yes
Ferdowsi Univ. of Mashhad
دانشگاه فردوسی مشهد
H.
Mansoori
حامد
منصوری
10031947532846002107
10031947532846002107
No
Ferdowsi Univ. of Mashhad
دانشگاه فردوسی مشهد
S. R.
Amiri
سید رضا
امیری
10031947532846002108
10031947532846002108
No
Ferdowsi Univ. of Mashhad
دانشگاه فردوسی مشهد
H.
Zarghani
هادی
زرقانی
10031947532846002109
10031947532846002109
No
Ferdowsi Univ. of Mashhad
دانشگاه فردوسی مشهد
M.
Karimian
مجید
کریمیان
10031947532846002110
10031947532846002110
No
Ferdowsi Univ. of Mashhad
دانشگاه فردوسی مشهد