مجله علمی پژوهشی بوم شناسی کاربردی

انتخاب روش مناسب به‌منظور اصلاح مراتع، با توجه به در‌نظر گرفتن عوامل و معیارهای متعدد دشوار است. در تحقیق حاضر، روش‌های مختلف اصلاح مرتع در مراتع شهرستان سمیرم- استان اصفهان با استفاده از روش تحلیل تصمیم‌گیری چندمعیاره و مورد ارزیابی قرار گرفت. بدین منظور گزینه‌های رایج اصلاح مرتع در طرح‌های مرتعداری سمیرم شامل مدیریت چرای دام در مرتع، توسعه منابع آب، کپه‌کاری، قرق، ذخیره نزولات و بادام‌کاری، کوددهی و کشت مستقیم علوفه بر اساس معیارهای اجتماعی، اقتصادی، مدیریتی و محیطی و زیرمعیارهای هزینه، تعارض محلی، زمان پاسخ، اجرایی بودن روش، اشتغال، تولید علوفه و اثربخشی در فضای تصمیم‌گیری چند‌معیاره مورد ارزیابی قرار گرفتند. معیارهای مورد ارزیابی با استفاده از ۳۰ پرسش‌نامه که در اختیار متخصصان منابع طبیعی (شامل اعضای هیئت علمی دانشگاه، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی و کارشناسان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری) قرار گرفت، به‌صورت حضوری و طبق روش لیکرت رتبه‌بندی شدند و سپس معیارها در هر گزینه اصلاحی در نرم‌افزارFacilitator از صفر تا یک وزن‌دهی شد. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که گزینه مدیریت چرای دام در مرتع با دامنه مطلوبیت ۰/۵۴ تا ۰/۹۸ و کپه‌کاری با دامنه مطلوبیت ۰/۶ تا ۰/۹۵ نسبت به سایر گزینه‌ها اولویت دارند. همچنین، از میان گزینه‌های اصلاحی مختلف، توسعه منابع آب با محدوده مطلوبیت ۰/۷۶-۰/۵۵ کمترین ریسک اجرایی را دارد. نتایج نشان داد که اجرای پروژه ذخیره نزولات همراه با بادام‌کاری با میزان مطلوبیت کمتر از ۰/۵ گزینه اصلاحی نامناسبی برای اصلاح مراتع سمیرم است.

این مطالعه با هدف بررسی ساختار تولید انرژی و پتانسیل گرمایش جهانی تولید گندم در مناطق مهران و دهلران انجام گرفت. اطلاعات مربوط به میزان مصرف نهاده‌ها و ستانده‌ها از ۴۰ پرسش‌نامه در منطقه مهران، ۴۵ پرسش‌نامه در منطقه دهلران و مصاحبه حضوری با کشاورزان جمع‌آوری گردید. انرژی معادل نهاده‌ها و ستانده‌ها با استفاده از هم ارز نهاده‌ها محاسبه شد. نتایج نشان داد که کل انرژی مصرفی در این مناطق به‌ترتیب برابر ۶۷۱۵۷/۳ و ۶۸۹۸۸/۴ مگاژول در هکتار و میزان انرژی خروجی برابر ۸۱۸۲۰ و ۹۴۳۹۰ مگاژول در هکتار است. براساس تحلیل اقتصادی، نسبت سود به هزینه در مناطق مهران و دهلران برابر ۱/۴۲  و ۱/۵۸ و بهره‌وری اقتصادی تولید به‌ترتیب ۳/۱۷ و ۳/۵۲ کیلوگرم بر ریال می‌باشد. با استفاده از تحلیل تابع کاب- داگلاس، ضریب تعیین (R۲) در منطقه مهران و دهلران به‌ترتیب برابر ۰/۹۳ و ۰/۹۶ محاسبه گردید. مقدار انتشار کل گازهای دی اکسید کربن، اکسید نیتروژن و متان حاصل از کشت گندم در مهران به‌ترتیب برابر ۱۳۲۸/۷۳ ، ۸۲۲۸/۶۷ و ۳۳/۳۵ کیلوگرم در هکتار و در دهلران به‌ترتیب ۱۴۳۱/۲۶، ۸۵۰۳/۶۷ و ۳۶/۰۸ کیلوگرم در هکتار محاسبه شد. مقدار پتانسیل گرمایش جهانی در منطقه مهران برابر ۹۵۹۰/۷۵ و در منطقه دهلران برابر ۹۹۷۱/۰۱ کیلوگرم معادل دی اکسید کربن در هکتار برآوردگردید. 

حفاظت از گذرگاه‌های زیستگاهی به منظور کاهش اثرات تکه‌تکه شدن زیستگاه بر جمعیت‌های حیات وحش، حائز اهمیت است. مطالعه حاضر با هدف شناسایی گذرگاه‌های زیستگاهی بالقوه میان لکه‌های زیستگاهی گونه‌های خانواده راسوها با استفاده از روش تحلیل مسیر حداقل هزینه فاکتوریل و نرم‌افزار UNICOR انجام شد. با روی هم‌گذاری گذرگاه‌های زیستگاهی گونه‌های این خانواده ، میزان هم‌پوشی لکه‌های داغ گذرگاه‌های زیستگاهی با مناطق تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست و تراکم جاده‌ای این لکه‌های داغ مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین مساحت گذرگاه‌های زیستگاهی مربوط به گونه‌های راسو، سمور سنگی و زرده‌بر بود. لکه‌های داغ گذرگاه‌های زیستگاهی خانواده راسوها به طور عمده در رشته‌کوه‌های زاگرس و البرز قرار دارند. میزان هم‌پوشی لکه‌های داغ گذرگاه‌های زیستگاهی با مناطق تحت حفاظت کمتر از ۲۵ درصد و تراکم جاده‌ای ۵۰ متر در کیلومتر مربع بود. لزوم در نظر گرفتن لکه‌های داغ گذرگاه‌های زیستگاهی خانواده راسوها در ایجاد مناطق تحت حفاظت جدید و تمهیدات لازم برای حداقل رسانیدن تلفات جاده‌ای در لکه‌های داغ گذرگاه‌های زیستگاهی امری ضروری است. حفاظت از خانواده راسوها به عنوان گونه‌های گوشتخوار میانی، بقای شبکه‌های غذایی حیات وحش و پایداری تنوع زیستی ایران را فراهم می‌سازد.