گونه زغال‌اخته از گونه‌های بومی جنگل‌های ارسباران است که در حاشیه جنگل و در توده‌های با تاج پوشش باز به‌صورت خودرو رویش داشته و دارای وسعت انتشار نسبتاً محدود است. هدف از این تحقیق بررسی تأثیر عوامل محیطی مانند جهت دامنه، اقلیم (درجه حرارت، بارندگی) و برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک بر پهنای دوایر رویشی گونه زغال‌اخته بود. به‌این‌منظور 48 پایه زغال‌اخته در چهار جهت اصلی جغرافیایی (12 پایه در هر جهت) انتخاب شده و یک دیسک به ضخامت 2 سانتی‌متر از ارتفاع 10 سانتی‌متری پایه‌ها تهیه شد. برای بررسی وضعیت خاک در هر جهت جغرافیایی، در مجاورت پایه‌ای که دیسک از آن تهیه گردید، یک نمونه خاک از عمق صفر تا 30 سانتی‌متری و در کل 48 نمونه خاک برداشت گردید. پس از اسکن کردن مقطع دیسک‌ها، پهنای دوایر سالیانه با استفاده از نرم‌افزار Image-j اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که بین میانگین پهنای دوایر رویشی در جهت‌های مختلف اختلاف معنی‌دار وجود دارد (05/0=α). به‌طوری که جهت شرقی دارای بیشترین پهنای دوایر سالیانه (34/1 میلی‌متر) نسبت به جهات دیگر است. هم‌چنین در جهت‌های شمالی و شرقی بین پهنای دوایر سالیانه و درجه حرارت و در جهت‌ جنوبی بین پهنای دوایر و بارندگی هم‌بستگی مثبت و معنی‌دار وجود دارد. مطالعات خاک‌شناسی نیز نشان داد، درصد کربنات کلسیم (8/28)، ، درصد رس (45)، آمونیم(mg/kg 3/57)، نیترات (mg/kg 12) و کلسیم تبادلی (cmol/kg 9/22) در جهت شرقی به‌طور معنی‌داری بیشتر از سایر جهت‌ها بود. بنابراین پیشنهاد می‌گردد، جهت احیا توده‌های جنگلی تخریب شده منطقه ارسباران از زغال‌اخته به‌عنوان یک گونه چند‌منظوره در دامنه‌های شرقی استفاده شود.

واژه‌های کلیدی: ارسباران، بارندگی، پهنای دوایر سالیانه، جهت، خاک جنگل، دما، زغال‌اخته

متن کامل [PDF 285 kb]   (2665 دریافت)