چرای دام یکی از فعالیت‌های متداول بشر است که حتی امروزه در مناطق حفاظت شده به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم در اکوسیستم‌ها اتفاق می‌افتد. در این مطالعه آثار مدیریت‌های مختلف چرایی بر تنوع و غنای گونه‌ای در مراتع استپی مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور داده‌ها از 60 پلات دو مترمربعی در محدوده سه طرح مرتع‌داری و قرق 4 ساله برداشت گردید. برای ارزیابی تنوع گونه‌‌ای از شاخص‌های سیمپسون و شانون- واینر و برای مقایسه غنای گونه‌ای از شاخص‌های منهینیک و مارگالف استفاده شد. هم‌چنین برای محاسبه یکنواختی گونه‌ای از شاخص پیلو استفاده شد. همه این شاخص‌ها با استفاده از نرم‌افزارPAST و SPSS محاسبه و تجزیه و تحلیل شدند. نتایج مربوط به میانگین‌ شاخص تنوع شانون در سایت‌ها حاکی از تنوع بالای مناطق قرق، نعمتی (چرای تناوبی با شدت چرای متوسط) و شیرعلی بگلو (چرای مداوم در طول سال و شدت چرای بالا) بوده که از این نظر اختلاف معنی‌داری با هم نداشته‌اند و مرتع چگنه با سیستم چرای مداوم در طول 6 ماه و شدت چرای نسبتاً بالا دارای کمترین تنوع است. همین‌طور مقدار عددی شاخص تنوع به پایین بودن تنوع در مراتع استپی اشاره دارد. غنای گونه‌ای نیز در سایت شیرعلی بگلو بیشتر از بقیه سایت‌ها بوده و در سه مرتع دیگر نیز مانند تنوع گونه‌ای با افزایش شدت چرا از غنای گونه‌ای کاسته شده است. نتایج نشان می‌دهد در مرتع شیرعلی بگلو اگر چه وضعیت مرتع فقیر بوده اما بر اثر چرای مداوم دام و با افزایش گونه‌های مهاجم، وفور گونه‌ها در این مرتع افزایش یافته در نتیجه تنوع و غنای گونه‌ای نیز افزایش یافته است. افزایش شدید چرا در طول سال می‌‌تواند از طریق افزایش گیاهان یکساله موجب افزایش غنای گونه‌ای شود، اما در عین حال، در نتیجه فشار چرایی و به‌هم خوردگی خاک، ناپایداری اکوسیستم را در پی دارد.

واژه‌های کلیدی: مدیریت چرایی، تنوع گونه‌ای، غنای گونه‌ای، مراتع استپی، ساوه

متن کامل [PDF 396 kb]   (3881 دریافت)