مجله علمی پژوهشی بوم شناسی کاربردی

---

گونه Bromus tomentellus (علف پشمکی) یکی از گونه‌های مقاوم به خشکی می‌باشد که به نسبت از گسترش و توسعه زیادی در استان اصفهان برخوردار است، بنابراین در این پژوهش برخی از مهم‌ترین عناصر اقلیمی مؤثر بر پراکنش این گونه مورد مطالعه قرار گرفت. در این بررسی ۱۷ متغیر اقلیمی در بازه زمانی سالانه از ۴۳ ایستگاه هواشناسی سینوپتیک و کلیماتولوژی وابسته به سازمان هواشناسی کشور در داخل و مناطق مجاور استان اصفهان انتخاب گردید و جهت کاهش تعداد متغیرها و تعیین عوامل مؤثر از تحلیل عاملی به روش تجزیه مؤلفه‌های اصلی با دوران واریماکس استفاده شد، سپس متوسط امتیازات عاملی در رویشگاه‌های این گونه و نواحی فاقد آن محاسبه و توزیع فضایی امتیازات عاملی در محیطSurfer ver۸ ترسیم گردید. نتایج تحلیل عاملی سه عامل بارش، دما و باد و ساعات آفتابی را شناسایی کرد که این عوامل به‌ترتیب ۷۰/۶۹، ۹۸/۱۱ و ۱۴/۱۰ درصد و در مجموع ۹۲ درصد واریانس داده‌ها را شامل می‌شوند، هم‌چنین نتایج نشان می‌دهد که دو عامل بارش و دمای سرمایشی از مهم‌ترین عوامل بر حضور این گونه به‌صورت غالب و همراه می‌باشد و عامل باد و ساعات آفتابی کمترین تأثیر را بر آن دارد. به‌طورکلی می‌توان اقلیم رویشی گونه علف پشمکی در استان اصفهان را در منطقه رویشی نیمه‌استپی شهرستان‌های فریدن، فریدون‌شهر، سمیرم، گلپایگان، خوانسار، میمه تا حوالی شهرضا و ارتفاعات استپی شهرستان‌های نطنز و کاشان نام برد.

---

به‌منظور بررسی تأثیر عوامل اقلیمی‌ بر گسترش گونه Taverniera glabra در مراتع ایران، متغیرهای اقلیمی‌ که از نظر اقلیم رویشی اهمیت داشتند، انتخاب و با استفاده از روش تحلیل عاملی، عوامل مؤثر بر پراکنش این گونه مورد بررسی قرار گرفت، سپس نقشه پراکنش فضایی تمام این عوامل در  کل سطح ایران ترسیم گردید. نتایج تحلیل عاملی نشان داد که ۹ عامل درجه حرارت، رطوبت نسبی، بارش زمستانه، بارش تابستانه، روزهای نیمه‌ابری، متوسط سرعت باد، تندر و روزهای برفی با مقدار ویژه بیش از یک به‌ترتیب ۷۱/۲۹، ۳۲/۲۲، ۵۸/۹، ۵۲/۷، ۸۰/۶، ۲۲/۶، ۲۵/۴، ۶۹/۳ و۲۲/۲ درصد و در مجموع ۳۵/۹۲ درصد از کل واریانس داده‌ها را توضیح می‌‌دهند. در نهایت عوامل اقلیمی‌ درجه حرارت، رطوبت نسبی، متوسط سرعت باد و تندر از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر پراکنش تیپ‌های گیاهی که در آنها گونه Taverniera glabra غالب هستند مشخص شد. عوامل درجه حرارت، بارش تابستانه، متوسط سرعت باد و تندر از عوامل اقلیمی‌ مؤثر بر پراکنش تیپ‌های گیاهی که در آنها گونه فوق به‌صورت همراه حضور دارند به‌دست آمد. در پایان مشخص شد این عوامل باعث پراکنش این گونه در مناطق جنوب شرق ایران شده است.