یکی از آلودگی‌های اصلی در آب‌های سطحی آلودگی غیرنقطه‌ای (NPS) است که اغلب ناشی از رواناب کشاورزی است. در این مطالعه، هدف بررسی تغییرات فصلی پارامترهای کیفی آب در حوزه آبخیز گرگانرود - واقع در استان گلستان- و اثر فعالیت‌های کشاورزی و آلودگی غیرنقطه‌ای بر آنهاست. در ابتدا، پارامترهای کیفی آب (پتاسیم، سدیم، pH، شوری، دبی آب، EC، سختی آب، یون‌های سولفات و بیکربنات، کلر، منیزیم و کلسیم در سال‌های 1345 تا 1388) به وسیله روش‌های چند متغیره آماری بررسی شدند. MANOVA به منظور تعیین معنی‌داری تفاوت بین میانگین‌های فصول، DA یا آنالیز تفکیکی جهت تعیین هم‌بستگی فصول با دوازده پارامتر کیفی آب، PCA و FA برای مشخص کردن پارامترهای شاخص کیفی آب انجام شد. به این ترتیب از طریق نتایج آماری اثر اقلیم (انجماد، هوازدگی و بارندگی) و فعالیت‌های انسانی از جمله کشاورزی روی کیفیت آب مشخص شد. مهم‌ترین پارامترها در تفکیک فصول، به ترتیب پتاسیم، pH، اسیدکربنیک، کلسیم و منیزیم بود. مطابق نمودارهای بارگذاری آنالیز فاکتور، یون‌های کلر، سدیم و پتاسیم در فصول بهار و تابستان مهم‌ترین پارامترها هستند که بیانگر مصرف کود (مخصوصا کود کلرور پتاسیم) و وجود آلودگی غیرنقطه‌ای در این فصول است. با استفاده از نرم‌افزار CROPWAT ماه‌هایی از سال که محصولات منطقه نیاز آبی شدید دارند تشخیص داده شد. محصولات مهم و شاخص منطقه عبارت‌اند: از پنبه، برنج، سویا، گندم و جو که تقریبا بیشترین نیاز آبی تمامی این گونه‌ها، در اواخر بهار تا اواسط یا اواخر تابستان است. طبق نتایج حاصل از آنالیزهای آماری فعالیت کشاورزی در ایجاد آلودگی آب تأثیر زیادی دارد که نتایج نرم‌افزار CROPWAT نیز آن را تأیید کرد.

واژه‌های کلیدی: آلودگی غیرنقطه ای (NPS)، پارامترهای کیفی آب، رواناب، روش های چند متغیره آماری

متن کامل [PDF 421 kb]   (2590 دریافت)